Sevgili okurlar bu günkü yazımda AİHM’in iklim konusunda aldığı karar üzerine sohbet etmek istiyorum. Türümüzün sınırsız ekonomik büyüme istegi ve bu yönlü çalışmaları sonucu gezegenimizde atmosferin bileşiminin bozulması ile karşı karşıya bulunuyoruz. Bu bozulma küresel ısınmaya, buzulların erimesine, ozon tabakasının tahribine vb. yol açmış bulunuyor. Bazı alanlarda kuraklık, bazı alanlarda aşırı yağışlarla mevsimlerin değişimi söz konusudur.

Oluşan ekolojik yıkım, çevre kirliligi ve iklim krizi biyoçeşitliliği tehdit ederken kimi türlerin yaşam olanağını daha şimdiden ortadan kaldırmış bulunuyor. Tam da bu aşamada İsviçre’deki Klimaseniorinnen Dernegi’nin şikayeti üzerine Strazburg’da–AİHM ‘de İsviçre hükümeti aleyhine açılan dava karara bağlandı. Şikayetin gerekçesi şuydu; Hükümet iklim politikasında yetersiz kalarak olumsuz çevre değişikliklerinden yurttaşların korunması hakkını ihlal etmiştir.

46 devletten oluşan Avrupa Konseyine bağlı bir organ olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi( AİHM) ilk defa bir gurup yurttaşın kendi devletleri aleyhine iklim konusunda açtığı davayı kabul edip görüştü ve karara bağladı. AİHM kararında çok önemli bir saptama yaptı ve hükmünü bu saptama üzerinde tesis etti. Özetle AİHM ; İklimin korunması bir insan hakkıdır dedi. AİHM’ in bu kararı ve saptaması büyük önem taşımaktadır. Bunun anlamı şudur. İklimin bozulmasına yol açan her türlü faaliyet insanların sağlığını bozar. Bu da yaşama hakkını ihlale gireceginden bu tür çalışmalar insan hakkı ihlali kapsamında ele alınacaktır. Böylece AİHM, üye devletlerin yurttaşlarına iklim konusunda doğrudan AİHM’ e başvurunun önünü de açmış bulunuyor.

Sevgili okurlar gezegenimiz insan türünün doyumsuzluğundan dolayı giderek artırdığı üretimin yıkıcı sonuçlarından dolayı ekolojik yıkım, iklim krizi ile karşı karıyadır. Önlemler alınmazsa türümüzün doyumsuzluğunun gezegenimizde her türlü canlı yaşamın sonunu getirecegi açıktır. Bu açıdan AİHM’ in “sağlıklı bir iklimde yaşamak temel bir insan hakkıdır” kararı büyük değer taşımaktadır. Bu karar önümüzdeki yakın gelecekte tüm üye devletleri iklimi koruma noktasında tedbirler almaya zorlayacaktır.

Doğan Karaağaç

15 Nisan 2024