Yazımı okuduktan sonra seyircinin kim olduğuna siz karar verin. Kuyumcular geçen yıl ortalama 16 bin 46 TL. Doktorlar 27 bin 376 TL. Avukatlar 17 bin 805 TL. matrah beyan etmişler. Bu rakamlar, bu meslek guruplarının aylık beyan ortalamaları. Bunları Hazine ve Maliye Bakanının açıklamalarından öğreniyoruz. Bakan bey bu açıklamayı yaptıktan sonra alınacak önlemleri sıralıyor. Çok ilginç değil mi? Bunca yıl önlem alınmamış! Şimdi önlem almaya karar verilmiş! TV kanalı bakan beyin cümlelerini görselinde “BÖYLE BİR ŞEY OLMAZ” cümlesini ekleyerek vermiş. Bence de olmaz! Hayret nasıl olmuş acaba?

“Vay anasını sayın seyirciler!”

“Vay anasını” sözü; bir şaşkınlık ve hayret ifadesidir. Öyle ulu orta kullanılmaz. Aslında, söz bir spiker güzellemesi. 1987 yılında TRT1’de yayınlanan İngiltere-Türkiye maçında, spiker Abidin Aydoğdu. maçta skor 8-0 olduğunda kullanmıştı. 8. gol sonrası: “vay anasını sayın seyirciler, bir gol daha yedik.” demişti.

Millet olarak ne goller yemişiz de haberimiz yok! Bu meslek gruplarının düşük matrah gösterdiğini yeni mi farkettik? Yoksa, hep mi böyleydi? * Geçen yılın rakamları hesaplanabildiğine göre, muhakkak önceki yılların rakamları da biliniyordur. * Önceki yıllarda bu meslek gurupları doğru beyanda bulundu da sadece geçen yıl mı düşük matrah bildirdiler? * Önceki yıllarda da düşük beyanda bulundularsa, cezai yaptırım uygulandı mı? * Bakanlığa bağlı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığının bundan mutlaka haberi vardır. Çok büyük oranda vergi kaybı sözkonusu. Önlem almak adına ne yapıldı acaba? Bakan bey 2024 yılında bile buna isyan ediyorsa, sorunun yanıtı: korkarım ki kocaman bir “Hiç” Türkiye’de vergi kaçırma ve vergiden kaçınma alanındaki gelişmeler ile bunların ortaya çıkarılması ve önlenmesine yönelik yöntemler konusunda araştırmalar yapmaktan sorumlu olan kurul Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı’dır.

Konunun daha iyi anlaşılması için matrah’ın da tanımını yapalım. Matrah; gelir vergisi hesaplamasında temel alınan gelirinizi ifade eder. Örnek olarak, yıllık gelirinizin 500.000 TL olduğunu ve 100.000 TL giderleriniz olduğunu varsayalım. Matrahınız, 500.000 – 100.000 = 400.000 TL olur. 400 bin TL nin yasal vergisini ödemeniz gerekir. Gerçek gelirinizi gizler, düşük matrah beyanında bulunursanız devleti zarara uğratırsınız. Buna vergi kaçırmak deniyor Yasalarımızda cezası ağır. Kayıt dışı ekonomi işte bu şekilde oluşuyor.

Kayıt dışı ekonomi, devletten gizlenen, kayda geçiril(e)meyen ve bu sebeple denetlenemeyen faaliyetlerdir. Enformel ekonomi, yasa dışı ekonomi, gayriresmî ekonomi, gizli ekonomi diye de adlandırılır. Türkiye’deki kayıt dışı ekonominin milli gelire oranı yüzde 50’nin üzerine çıktığı tahmin ediliyor. Elde edilen sonuçlara göre, 2006 ile 2023 yılları arasındaki 71 dönemlik çeyrek dönemlerde milli gelire oranla %16 ile %68 arasındaki büyüklüklerde değişen kayıt dışılık tahmin ediliyor. 2015 yılından sonraki dönemlerde azalış trendine giren kayıt dışı ekonomi 2023 yılında %16 seviyesinde gerçekleşti. Vergi gelirlerinin üçte biri KDV’den oluşuyor Buna göre KDV, 2022 yılında toplanan vergi gelirlerinin neredeyse üçte birini oluşturuyor.

KDV’den sonra en büyük dolaylı vergi kaleminin ise Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) olduğunu görüyoruz. 2022 yılında gerçekleşen vergi gelirlerinin 420 milyar TL’sini ÖTV oluşturuyor. Türkiye’de vergi yükü ücretlilerin sırtında. Bu kesim gelir vergisini tek başına sırtlanıyor. Ücretliler dışındaki 4 milyon 39 bin gelir vergisi mükellefi Türkiye’de toplanan vergilerin sadece yüzde 1.53’ünü karşılamış.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından açıklanan yıllara göre genel bütçe gelirleri tablosunda vergi gelirleri kalemini incelediğimizde, devletin 2002 ila 2022 yılları arasında toplamda 10 trilyon 946 milyar TL tutarında vergi geliri elde ettiğini görüyoruz. Demek ki, bu durumda bir 10 trilyon da toplanamayan vergi var.

İlginç olan şu; düşük matrah gösterip, vergi vermekten kaçınan kesimler isim isim, kaçırdıkları vergi rakam rakam bilindiği halde vergi kaybının önüne geçil(e)miyor. İyi seyirler Sn. Seyirciler!

İlyas Erbay