Günümüzün en önemli sorunlarından biri de sosyal ağlardaki bilgi kirliliği ve dezenformasyon. Genç, yaşlı artık herkesin elinde akıllı telefonlar var. Dünya avucumuzun içinde. Her türlü bilgiye anında ulaşabiliyoruz. Fakat ulaştığımız bilginin doğruluğu konusunda tereddütler yaşıyoruz. Maalesef bunun önlenmesi pek kolay değil. Bu yüzden İletişim Başkanlığı bünyesinde Dezenformasyonla Mücadele Merkezi oluşturuldu.

Her şeyi devletten beklemeyelim. Biz kendi adımıza neler yapabiliriz? Gelin birlikte bu sorunun yanıtını arayalım. Mesela, paylaşım yapmadan önce bu soruları kendi kendimize sorabiliriz.

☆ Bilginin doğruluğundan emin miyiz?

☆ Bilginin kaynağını biliyor muyuz?

☆ Doğruluğundan emin olmadığımız bilgiyi paylaşmanın kime ne faydası var?

☆ Paylaşım yapmamız durumunda; toplumda infial yaratmak isteyen kötü niyetli kişilerin yada çevrelerin amacına hizmet etmiş olur muyuz?

☆ Paylaşmak istediğimiz metnin, fotoğrafın yada videonun yapay zeka ile oluşturulmuş olmadığından emin miyiz?

☆ Doğruluğundan emin olmadığımız bir bilginin paylaşımını yaparsak, yasalar önünde suçlu duruma düşer miyiz?

Sosyal medyada; her gördüğünü, doğruluğunu araştırmadan, paylaşan o kadar çok insan var ki, bilgi kirliliği had safhada. Sosyal ağların ve sosyal çevrenin etkisi altında kalarak “paylaşım yapmış olmak için” paylaşım yapmayalım.

Bakınız, ünlü filozof Sokrates binlerce yıl önce; “Söyleyeceklerimiz ağzımızdan çıkmadan önce şu üç filtreden geçirmemiz gerektiğini ne güzel.anlatmış; Gerçek mi? İyilik içeriyor mu? Yararlı mı? Sokrates batı felsefesinin kurucularından biri olarak kabul ediliyor. Ahlaki düşünce geleneğine öncülük eden, milattan önce 399 yılında yaşamını yitiren Atinalı filozof Bir gün bir tanıdığına rastlamış. Adam Sokratese, “Arkadaşınla ilgili ne duyduğumu biliyor musun?” demiş. Sokrates adama “Dur bekle. Bana bir şey söylemeden evvel senin küçük bir testten geçmeni istiyorum. Buna “Üçlü Filtre Testi” deniyor.” demiş. Adam: Üçlü Filtre mi? Sokrates : Doğru. Benimle arkadaşım hakkında konuşmaya başlamadan önce, bir süre durup ne söyleyeceğini filtre etmek, iyi bir fikir olabilir. Üçlü filtre testi dememin sebebini birazdan anlayacaksın. Şimdi birinci filtre; “Gerçek Filtresi”. Başlıyoruz! Birazdan söyleyeceğin şeyin tam anlamıyla gerçek olduğundan emin misin? Adam: Hayır. Aslında bunu sadece duydum ve …. Sokrates: Öyleyse, sen bunun gerçekten doğru olup olmadığını bilmiyorsun. Şimdi ikinci filtreyi deneyelim, ‘Iyilik Filtresini.’ Arkadaşım hakkında bana söylemek üzere olduğun şey iyi bir şey mi? Adam: Hayır, tam tersi… Sokrates: Öyleyse, onun hakkında bana kötü bir şey söylemek istiyorsun ve bunun doğru olduğundan emin değilsin. Fakat yine de testi geçebilirsin, çünkü geriye bir filtre daha kaldı.’ İşe yararlılık filtresi.’ Bana arkadaşım hakkında söyleyeceğin şey benim işime yarar mı? Adam: Hayır, pek değil. Sokrates: İyi, eğer bana söyleyeceğin şey doğru değil, iyi değil, işe yarar ve faydalı değilse bana niye söyleyesin ki? Bunun üzerine üçlü filtreyi geçemeyen adam, söyleyeceklerinden vazgeçip Sokrates’in yanından ayrılmış

İletişim çağının nimetlerini kullanıyoruz. Günümüzde bilgiye daha rahat ulaşabilmemize rağmen düşünmemeyi, hep bir şeyler peşinde koşturmayı tercih ediyoruz. Fakat bir şeylerin peşinde koşarken de kendimize geç kalıyoruz.

Lütfen, okuyalım, araştıralım ve sorgulayalım. Sokrates’in 3 lü filtresini de kullanmayı unutmayalım.

İlyas Erbay