“Bugün 7 şiddetinde bir deprem olsa bile yatağımdan çıkmam.” Bu sözler Şili merkezli uluslararası mimarlık platformu ArchDaily sitesinin kurucusu David Basulto’ya ait. Ülkesinin depremle mücadelede hangi aşamaya ulaştığını bu sözlerle anlatıyor. Latin Amerika ülkesi Şili, dünyanın en aktif deprem kuşaklarından “Pasifik Ateş Çemberi”nde bulunuyor. Dünyada şiddeti modern yöntemlerle kaydedilebilen en büyük deprem 65 yıl önce Şili’de meydana geldi. 9,5 büyüklüğündeki Valdivia depreminde binlerce insan öldü. Şili’de yaşayan herkes o günden sonra; “depremlerden en az zararla nasıl kurtuluruz?” sorusunun yanıtını büyük bir ciddiyetle, samimiyetle, gayretle ve elbirliğiyle araştırmaya başladı. İnşaat teknikleri, yasalar, eğitim ve bilinçlendirme gibi bir çok alanda aralıksız hiç kaytarmadan çok önemli çalışmalar yaptılar. Çocukları 6 yaşından itibaren deprem gerçeğine hazırladılar.

Şili yaklaşık 20 milyon nüfuslu bir Güney Amerika ülkesi. Bu ülkede çok sık büyük depremler oluyor. Deprem konusunda öyle büyük bir ilerleme kaybetmişler ki, Bugün bizim ülkemizde büyük can ve mal kaybına neden olan büyüklükteki depremlerde onlarxcan kaybı bile yaşamıyorlar. Örneğin, 2015’te 3 dakikadan uzun süren 8,3 büyüklüğündeki Illapel depreminde sadece 13 kişi hayatını kaybetti. 2016’da yaşanan 7,6 büyüklüğündeki Chiloé depreminde ise hayatını kaybeden olmadı. 7.6 lık bir depremin bizim ülkemizi ne hale getirdiği malûm.

PEKİ JAPONYA GİBİ ZENGİN BİR ÜLKE OLMADIĞI HALDE ŞİLİ BUNU NASIL BAŞARDI?

Başarının merkezinde ‘sıkı imar kanunları’ var Bu başarının arkasında birçok neden bulunuyor. Uzmanlara göre öne çıkan nedenler ise şunlar:

* Sıkı imar kanunları

* İrili ufaklı her depremin takibi ve sonrasında ilgili yönetmeliklerin güncellenmesi

* Toplum içinde yerleşmiş afetlere karşı hazırlıklı olma kültürü.

* Anaokullarına kadar uzanan afetler konusundaki yaygın eğitim

* Tsunamiyle ilgili etkili erken uyarı sistemleri

* Yöneticiler ve yurttaşlar arasında afetler konusunda geliştirilen diyalog Basulto’ya İmar affı gibi bir uygulamanın Şili’de olup olmadığı sorusunu sormuşlar.

Basulto, “Bu, kabul edilemez. Bence böyle bir şey, yozlaşmanın başka bir yolu ve yozlaşma afetler karşısındaki en büyük tehlikedir” yanıtını vermiş.

Şili ve Japonya örneği bize gösteriyor ki; deprem öldürmüyor. Öldüren; cehalet, ahlaksızlık, hırsızlık, yolsuzluk, rant hırsı, umursamazlık, eğitimsizlik, liyakatsizlik…..

Hadi Şili’yi Japonya’yı örnek aldığımızı varsayalım. Bunlardan kurtulmadan depremden kurtulmak mümkün mü?

İlyas Erbay