Etrafınızda sürekli öfkelenen kişiler muhakkak vardır. ‘’Sinir küpü’’ etiketi alan kişilerden birisi yoksa siz misiniz?. Öfkeyi kutlamadan önce etrafımızı saran öfke tohumlarının nasıl yetiştiğini hiç düşündünüz mü?

Öfke aslında aile yadigârıdır. Nesiller boyu size aktarılmış bir miras ya da antika eser gibidir. Bu nedenle gerçek öfke birincil duygular arasında yer almaz. Yani evrensel ve biyolojik temele sahip değildir. İşte öfkenin anatomisi… Öfke; ‘’korku, üzüntü, şaşkınlık, iğrenme, neşe ve acı‘’ olan birincil duyguların üzerine inşa edilir. Reddedilme sonucunda yaşanan incinme ve üzüntünün ya da kontrol kaybı sonunda yaşanan şaşkınlık ve korkunun dönüştürülmüş halidir öfke. Birincil duyguların önüne duygusal bir tampon gibi set çeker. Bu sayede kişinin kendini iyi hissetmesine imkân verir.

Bir çeşit savunma mekanizması olarak görev yapan öfke; aşağılanma, değersizlik, tehlike hissi ve öz saygı kaybından benliği korumaya çalışır. Bir narsiste ‘’hata bende yoktu’’ dedirtirken, başka bir bireyde pasif-agresif şekilde alay, erteleme ve sessizlik ile savunma mekanizması olarak vücut bulabilir. Hatta kendinde olan bir duyguyu başkasına yansıtıp ona öfkelenirken, kendinde olandan kaçmayı bile sağlar.

Çocukluk yıllarında ihmal edilme, fiziksel-duygusal-cinsel istismar, aile içi şiddete tanık olmak, ebeveynlerinden koşullu sevgi görmek, ebeveynlerine ebeveynlik yapmak zorunda kalmak, duygularının küçümsenmesi veya terk edilme korkusu ile ortaya çıkan yoğun stres ile salgılanan kortizol, öfkenin fiziksel belirtilerini çalıştırır. Oluşan tehlike algısı ile amigdala, öfke tepkisini tetikler. Öfke patlamaları yetişkinlikte günden güne artar.

Öfke aslında bireyin iç dünyasına dair bir habercidir. Öfkenin altında yatan duyguları anlayıp kabul etmek yapıcı enerjiye dönüştürmeye ışık tutacaktır. Adaletsizliğe karşı akılcı olarak harekete geçmek ne kadar işlevsel öfke ise, işlevsel olmayan kronikleşmiş öfke bir o kadar kısır döngü yaratır. Belki karşınızdakine ‘’saçmalama’’ derken altında yatan duygunuz ‘’beni lütfen anla’’ olabilir. ’Öfkenizin neye hizmet ettiğini bulmak’’ birincil duygularınıza ulaşmanızın ilk adımlarındandır. Gerçek öfke asla şimdiye ait tepki değildir. O geçmişin donmuş yanardağından patlayan kızgın lavdır. Bugüne ait işlevini kaybedip kaybetmemesi, size zarar verip vermemesini şefkat ile sorgulamanız ile ortaya çıkar.

Öfke kılıfının altında yatan gerçek duygular buzdağının suyun altındaki kısmı gibidir. Suyun altında korkularımız, incinmelerimiz, tutunamadığımız sevgiler vardır. Çocukluğumuzdan beri yanımızda taşıdığımız o küçük bavulun içini açıp bakma zamanı geldiğini düşünüyorsanız, içinden çıkacak geçmişe ait oyuncakları saklamak yerine dilini çözme zamanı gelmiş demektir. İyileşmek, ‘’neden öfkeleniyorum’’ sorusuna kalpten cevap vermek ile başlar. Kendinize bu yazıyı okuduktan sonra cümleyi tamamlayarak başlamak ister misiniz? ‘’Öfkeleniyorum çünkü aslında ……. yı kaybetmekten korkuyorum.’’

Cem İnak

Klinik Psikoloji YL-Danışman

http://instagram.com/cem_inak