İnsan tecrübe ettiği her nesneyi bir kavram altında anlamlandırmak ister. Toplumdan topluma değişen kültürel uzlaşmalar içerisinde güzel – çirkin, iyi – kötü, yararlı – zararlı gibi değerler nesnelere yüklenmektedir. En önemli estetik değer ise güzelliktir. Etik değerler insanın ahlaki tutumunu sorgularken, estetik ise neyin güzel olduğunu inceler. Bu iki değer sisteminin ilişkisi bizi ahlakın estetik değeri olduğu sonucuna Nietzche aracılığı ile götürmektedir. Estetik değerin temelini ise görünüş ve duyusal algının harmanlanması olarak tanımlar Harmann. Aristo ya göre estetik, simetri ve güzellik ile duyulardaki temaşayı ortaya koyar.

Din kavramında dahi etik ve estetik uyumu söz konusudur. Din sadece yaratılışı değil aynı zamanda estetik aracılığı ile güzelliği de anlatır. Peki estetiğin ahlak üzerinde etkisi öğrenilmiş bir çaresizlik midir?

Kelebek – hamamböceği karşılaştırması her yerde karşımıza çıkar. Kelebek gibi naif, güzel bir canlı öldürmek rahatsız edici iken aynı yaşam amacı taşıyan hamamböceği öldürmek aynı etkiyi yaratmaz. Hatta doğrudur. Bu tamamen görsel telaşaya dayalı ahlaki seçimdir.

Biraz daha öteye bakarsak, terörist sıfatı yüklenen birini öldürünce kahraman, fakat aynı kişiye özgürlük savaşçısı adı verilmiş ise katil hatta hain olursunuz. Bu nesnelere bu sıfatı kim yada neden veriyor diye kimse düşünmez ama. Ya da ağlayan kadının kesinlikle mağdur olduğunu düşünmek terörize edilen bir erkek olabileceği gerçeğini hiç saymak haksızlık değil midir? Peki kadın yada çocuk istismarında erkek güçlü taraf ise, konuyu hükümetlerin bile kapatma çabasına ne demeli. Bu iki örnekte estetik ahlakın cinsiyete, güce göre şekillenmesi ne kadar vicdani?

İş arayan kişiler arasında güzel yada yakışıklı olanın, tanıdıkları ve menfaat ilişkileri olanların estetik etik sayesinde önde olduklarını bilmiyor muyuz? Pozitif ayrımcılık kelimesinin ahlaki boyutu nedir ve bu ayrımı kim neden dayatmaktadır? Ya da bazı işler kadın, bazı işler erkeğe göredir tasmasını kim neden takar? Neden kadın hamile kalabilir diye bazı işlerde geri plana itilir? Neden erkek daha fazla maaş alır? Bazı pozisyonlarda terfi seçici öncelikle neden kadına verilir? Bu keyfiyeti kim neden kullanır ve yetkinin estetiksel çekimi ne kadar ahlakidir?

Neden insanlar öncelikle kıyafetlerine göre değer görürler. Güzel ve pahalı giyinmenin ahlaka katkısı nedir? Nasrettin Hoca bundan dolayı “ye kürküm ye” latifesini ne güzel yapmıştı. Bir çok kültürde ilk tanışılan kişiye mesleğinin sorulmasının nedeni cebindeki estetiği tesbit etmektir elbette.

Myanmar da katledilenlere esmer, koyu tenli, Müslüman diye ses çıkarılmazken, Ukrayna halkının sarışın, renkli gözlü olması benzer olaya göre dünyada nasıl bir tepki yarattı oysaki. Arap bir kişinin potansiyel terörist damgası yemesinin yanına eğer milyarder ise aynı kişi nasıl karşılandığına bakalım aynı zamanda.

Tabi ki örnekler artabilir. Ahlakın estetik standartları üzerindeki karmaşa insanoğlu olduğu andan beri zaten var. Socrates insan doğasını estetik ve güzel bu yüzden ahlaki bulması ile başlayan tartışmalara, Nietzche, Socrates i romantik bulduğunu söyleyerek katılmış, Hobbes ise insan doğası kötüdür diye nokta koymuştur.

Kısaca estetik olan ahlaki midir? Etik olan estetik değil ise kabul görmesi neden zordur? Altında ne gibi ekonomik, kişisel, kitlesel, siyasi nedenler yatar? Bu kısır döngüde kim bizi tutmayı istiyor ve neden ahlaki olanı vicdanlarda değil de estetikte arıtılıyoruz? Yoksa bunun içinde estetik bir vicdan mı gerekli insanoğluna?