Sevgili okurlar bugünkü yazımda sizlerle Usul ve Esas’a dair sohbet etmek istiyorum. Genellikle yaşam içinde hemen her gün insanlarla ilişkiler içinde oluruz. Çeşitli sorun ve sıkıntılarla boğuşuruz. Alış veriş yaparız. Tartışmalar içine gireriz. Çeşitli ziyaretlerde bulunuruz. Düğün, dernek, toplantı, cenaze, taziye, buluşmalar vb. günlük yaşamımızda mutlaka olur. Üretim, tüketim, paylaşım, eğitim ve öğrenim, mücadele vb. üzerinde yol alan insan ve toplum yaşamında iki husus önem taşır. Birisi amaçtır. Buna ‘ Esas’ deriz. İkincisi de amaca ulaşmaya çalışırken izlenen yoldur. Buna da ‘Usul’ deriz. Hangisi önemlidir? Usul mü, Esas mı ? Hiç kuşku yok ki özgün ele alındığında her biri kendince önemlidir. Ancak bir korelasyon halinde baktığınızda usullere uymadan yol alırsanız Esas’ı anlamsız ve geçersiz hale getirmiş olduğunuzu görürsünüz. Bu bakımdan şunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Usule ilişkin bir şey bilmeyenlerden esasa dair doğru bir şey yapmalarını beklemek çok gerçekçi olmaz. Ya da şöyle formüle edelim; usulu bilmeyen ya da usule uymayanların esasa ilişkin doğru bir sonuç üretmeleri pek düşünülemez. Sevgili okurlar basit bir örnek ile Usul’ün önemini ve yerine göre Esas’ın da önüne nasıl geçebileceğini göstermeye çalışalım. Esnafın birine borcunuz var diyelim. Zamanında ödemediniz. Alacaklı olan esnaf sizden zamanı geçen alacağını istemekte haklıdır değil mi? Bu ilişkide esas nedir? Bir emeğin üzerinde var olan alacağını sizden almasıdır. Bunu yaparken usul nedir? Uygun bir dil ile ve uygun bir zaman ve mekanda isteme işlemini yapmasıdır. Mesela gecenin köründe arayıp uykudan uyandırsa… Ya da Gün ortasında da olsa kalabalık içinde bağırarak istese… Ya da bozuk ve hakaret içeren bir uslup- dil ile istese… Ve benzeri yol ve yöntemlerle esas’a gitmeye çalışmak usul’u bilmemek ya da by- pas yapmaktır ki yanlıştır ve esas olanı da anlamsızlaştırır. Çünkü usulsüz davrandığı için haklıyken haksız duruma düşmüş olur. Ya da bir komşuyu ziyaret etmeye, onu sormaya gideceksiniz. Haber vermeden ve kapıyı çalmadan giriverdiniz. Adamı ve haneyi hazırlıksız ve habersiz, uygunsuz bir durumda yakaladınız. Ne oldu ? Mutlu ve sevinçli olmasını amaçladığınız ev sahibini mutsuz ve rahatsız etmiş oldunuz. Yani usule uymamakla esası da anlamsız ve berbat etmiş oldunuz. Çarpıcı bir örnekle yazımızı sonlayalım ; Matemin olduğu ve taziyelerin kabul edildiği bir ortama gittiniz diyelim ve matemli olanlarla dayanışmak ve acılarını paylaşmak amaç ve esasını güden ziyarette bulunuyorsunuz. Yüksek sesle sohbete tutuşsanız ya da gülseniz bu usulsüzlük olur ve esası da anlamsızlaştırır. Eleştiri oklarının hedefi haline gelmeniz bile olası hale gelir- gelebilir.

Sevgili okurlar yaşamda doğru duruşun ve huzurlu ve başarılı bir yaşamın sahibi olmak için esasa ilişkin planlar yapar ve adımlar atarken usulleri asla gözardı etmemeliyiz. Esas’a giden yol doğru usulleri bilmek ve onları uygulamaktan geçer. Haklı ve iyi niyetli iken usulleri bilmediğimiz ya da uymadığımız için haksız duruma ve kötü niyetli olarak algılanmaya kendi ellerimiz ile yol açmış oluruz. Hiç bir konuda usulu gözardı etmemek gerekir. Başka bir yazıda görüşmek üzere hoşça kalın.

Doğan Karaağaç

4 Eylül 2023