Zamanında yeterli önlem alınmadığı ve gevşek davranıldığı için, bugün başıboş sokak hayvanları sorunu ile karşı karşıyayız. Bizim huyumuzdur, sorun dağ gibi olup, ciddi rahatsızlık yaratmayınca harekete geçmeyiz. Sn Bakan; “Başıboş sokak köpekleri sorununun temelinde, bu hayvanların sorumluluklarını yasal olarak üstlenen sahip bir kişi veya kurumun olmaması yatmaktadır.” diyor. Oysa ki, 2004 yılında çıkardığımız kanunla belediyelere yasal sorumluluk yüklemişiz. Buna rağmen aradan geçen 20 yılda 1100 e yakın belediye bakım merkezi bile kurmamış.

Şimdi sormak lazım. Devlet olarak yaptırım gücünü neden kullanmadınız? Belediyeleri yasaya uymaya, yasal sorumluluklarını yerine getirmeye neden zorlamadınız?

Avrupa ülkelerinde sokak köpekleri sorun olmuyor da, ülkemizde niçin oluyor? Bu duruma en güzel örnek olarak Hollanda’yı verebiliriz. Hollanda aldığı yasal önlemlerle sokak köpekleri sorununu çözmeyi başaran ülkeler arasında ilk sırada. Her zaman söylerim. “Beceremiyorsan kopya çekeceksin!” Gidin bakın Hollanda nasıl becermiş. Onları bari örnek alın. Sağlık Bakanlığı verilerine göre, evcil hayvanlar da dahil olmak üzere 2018-2022 yılları arasında kuduz riskli temas sayısı ortalama 267 bin iken, 2023 yılında bu sayı iki katına yakın artarak 438 bine ulaşmış. Bu tablo insan hayatı ve sağlığı açısından son ürkütücü.

Ülkemize seyahate gelen yabancılar; hükümetleri tarafından başı boş sokak hayvanları ve kuduz konusunda uyarılıyor. Peki biz sorunun çözümü için ne yapmışız? Kanun bile çıkarmışız! Hayvanları Koruma Kanunu ile topu belediyelere atmışız. Belediyelere büyük sorumluluklar yüklemişiz. Belediyelere 3 yıl süreyle hayvan bakımevleri kurmak ve rehabilitasyon işlemlerini gerçekleştirmek için kesinleşmiş en son bütçe gelirlerinin binde 5’i oranında kaynak ayırma zorunluluğu getirmişiz. (Büyükşehir belediyelerinde bu oran binde 3 olarak belirlenmişti.) Ayrılan bu ödeneklerin başka amaç için kullanılamayacağını kanunla düzenlenmişiz.

Peki sonuç ne oldu? Kanun gereği; sokak hayvanları için barınaklar kurması gereken belediyelerimiz maalesef üzerlerine düşeni yapmadılar. Bazı belediyeler köpekleri toplayıp ormanlık alanlara bırakarak ölüme terkettiler. Türkiye’deki 1390 belediyenin sadece 237’sinin hayvan barınağı var. Sokaklardaki köpek sayısı ise 4 milyon.

Sorumluluğun sadece belediyelere yüklenmesi de doğru değil.

• Cumhurbaşkanlığına bağlı bir kurumsal yapı oluşturulmalı. Bütçesi olmalı, her ilde, şehirde, beldede; büyüklüğüne orantılı sayıda denetim elemanları istihdam edilmeli.

▪︎ Yurtdışından hayvan getirme kısıtlanmalı.

▪︎ Barınaklardan sahiplenme teşvik edilmeli. Mesela belediyeler hayvan sahiplerinin su faturalarında belirli bir oranda indirim yapabilir.

▪︎ Otel ve lokantalarda artan yemekler belediyeler eliyle toplanıp barınaklarda değerlendirilebilir.

▪︎ Tehlikeli ve saldırgan türler için yasal düzenlemeler getirilmeli. Agızlıksız ve tasmasız dolaştıran sahiplerine ağır cezalar uygulanmalı.

• Sorunun çözümü için çok konuşulan uyutma, itlaf, öldürme gibi insanlık dışı yöntemlerle bu iş çözülmez. Her canlının yaşama hakkı var. Dünya sadece insanlara ait değil.

Üremeleri kontrol altına alınması uzun zaman alacaktır. Fakat en doğru çözüm budur. Barınaklar dar ve kısıtlı. Tel kafesler yerine daha geniş yaşam alanları sağlanabilir

Bütün hayvanlar saygı görme hakkına sahiptir. Bir hayvan türü olan insan, hayvanları yok edemez. Bilgilerini hayvanların hizmetine sunmak insanın görevidir. Doğadaki tüm hayvanların gözetilme, bakılma, ve korunma hakları vardır.

İlyas Erbay