Sevgili okurlar bugünkü yazımda Fuşe Tipolojisi üzerine sizlerle sohbet etmek istiyorum. Günümüz Dünyasında var olan politikacıların özellikleriyle Fuşe kişilik özelliklerinin ne denli benzerlik arz ettiğine bir göz atalım. “Fuşe kişiliği”nin siyasal literatürde bir kavram olarak yerini almış olması bu kişiliğin üzerinde durulmaya değer olduğunu göstermeye yeterlidir sanırım. “Fuşe kişiliği” kavramı Joseph Fouche’den türetilmiş bir kavramdır. Geçen asır boyunca Alman ( SPD ) ve Rus Sosyal Demokrat İşçi Partilerinde ( RSDİP ) yapılan tartışmalarda eyyama göre davranma, güçlüden yana tavır alma, güç merkezi kesinleşmeden tavırsız ve orta yolcu kalma eğiliminde olanlara yönelik olarak Fuşevari kişilik tespiti yapılarak karakterin anlaşılmasının kısa yoldan tarif edilmesi yoluna gidilmiştir.
Sevgili okurlar Fuşe kişiliği’nin ne denli önem arz ettiğini Stefan Zweig’in Joseph Fouche üzerine kitap yazmasından da rahatlıkla anlayabiliriz. Stefan Zweig’in “Bir Politikacının Portresi ” adlı kitabı Joseph Fouche’yi konu alan ve çözümleyen bir çalışmadır. 1759 ila 1820 yılları arasında yaşamış olan Fransız politikacı Joseph Fouce ( Jozef Fuşe ) Fransız devriminde, öncesi ve sonrası dönemde kralcıların, cumhuriyetçilerin, jakobenlerin ve Jirondenlerin, kısacası hiç bir çevrenin aslında sevmediği ve nefret ettiği ama her dönemde de iktidara kim gelirse gelsin ona yer vermek durumunda kaldığı bir kişiliktir. Kralın idamı için oy verip el kaldıran Fuşe zamanı geldiğinde, yaptığı hızlı ve vakitli manevralarla, kralın bakanlığa atamak durumunda kaldığı adeta vazgeçilmez tipolojidir. Kral döneminde kraldan çok kralcı, jakobenler iktidara gelince jakobenlerden çok jakoben kesilen Fuşe her dönemde ve her iktidarda mutlak anlamda kendine yer edinen biridir. Fuşe tipolojisinin temel özelliklerinin neler olduğuna kısaca bakalım; Rüzgarın yönünü doğru tahmin etmek Çoğunluktan ve güçlüden yana olmak İki taraflı oynamak Tam zamanında kazanan tarafa geçebilmek Zafer kesinleşmeden hangi tarafta yer alacağına dair son kararı vermemek ve karar verme zamanı geldiğinde asla geç kalmamak. Tam zamanında manevra yapmak.
Sevgili okurlar bu özellikleri sayesinde bir partiden bir ötekine seri ve hızlı dönmelerine bakarak, döngele dikeni gibi olmasına, ve herkesçe nefret edilmesine rağmen her yönetimin vazgeçilmezi olan Fuşe ne yazık ki Fransız ulusunun tarihinde önemli yıkımlara imza atmış zalim, ilkesiz, omurgasız, vicdansız, yağcı ve yaranmacı, güçlüye boyun eğen, güçsüze karşı ise zalim kesilen fırıldak bir tipolojidir. Fransızların tarihinde bu tür kişiliklerin önemli makamlar işgal etmesi ve toplumu yönetmede söz ve yetki sahibi olmasına talihsizlik mi desek, bir kaza mı desek yoksa toplumun yapısının yarattığı bir durum ve sonuç mu desek bilemiyorum ama galiba hepsi birden desek en doğrusu olur. Fuşe’siz toplumların var olması temennisiyle hoşça kalın sevgili okurlar. Başka yazılarda buluşmak dileğiyle.
Doğan Karaağaç
19 Haziran 2023