Hiç içinizde her şeyin susup donduğu, dünyanızın bir fanusa hapsolmuş gibi sessizliğe büründüğünü düşündüğünüz anlarınız oldu mu? Yani duygularınıza ulaşamadığınız ve içinizin donduğu o anlar… Hissetmemek yani donup kalmak zayıflık değil, tam tersine bedenimizin hayatta kalmak için bir savunma stratejisinin ta kendisidir.

Bu duygunun altında basit bir mekanizması vardır. Beden tehdit altında dört temel tepki verir. ‘’Savaşmak, yardım istemek, kaçmak ve boyun eğmek’’. Özellikle çocukken ya da mutlak çaresizlik anında bu dört temek tepkiyi vermek mümkün olmayabilir.

Bu durumda bedenin en eski ve ilkel savunması devreye girer: Donmak, hissizleşmek ve uyuşmak. Hissedememenin altında yatan acı o kadar büyüktür ki, bu acıdan ölmemek için donup hissetmemeyi seçer beden. İster acıyı bastırma ( Freud ), ister travmanın acısı nedeni ile bilinçli kişilikten uzaklaşmak ( G.Jung ), isterse de çocukluktan gelen kronik stres tepkisinin biyolojik olarak vücut bulmuş hali ( G.Mate ) olsun donup kalma eylemi, hayatınızı kurtarmış olabilecek bir adaptasyon ürünüdür.

Bedenin insanı hayatta tutabilmek için başvurduğu kalkan ve zırhtır. ‘’Donup kalmak’’ bir seçim değil, bilinç dışı ya da biyolojik temellere dayanan otomatik bir tepkidir. Bu da aslında beyninizin ve sinir sisteminizin sizi koruyan refleksi için ‘’Ben neden böyle yapıyorum !’’ diye kendinizi suçlayamazsınız demek oluyor.

Tıpkı üşüdüğünüzde titremeye engel olamadığınız gibi… Büyük travmalar bir yana herkesin başından sınav sırasında aklınızın bomboş olduğunu hissettiği an geçmiştir. Topluluk önünde konuşurken sesinizin titreyip, çalıştığınız konuyu unutmak hiçte yabancı bir durum değildir. Ya da ani bir haber sonrası hissizleşmek… Çünkü hayat, bu küçük örneklerde olduğu gibi savaşamayıp, kaçamayıp donduğunuz anlarla doludur. Hatta aşırı mutluluk ve heyecan veren olaylarda sinir sistemi aşırı yüklenerek donma eylemini tetikleyebilir de. Üstelik zihin unutabilir ama beden asla unutmaz.

Yaşadığınız ve donarak tepki verdiğiniz o anlar, sadece bir anı olarak kalmaz. Bedeninizde; kronik sırt ağrıları, nedensiz mide problemleri, sürekli yorgunluk veya nefes almakta güçlük gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Donma tepkisi sırasında bedende sıkışıp kalmış enerji, zamanla fiziksel bir rahatsızlık olarak dışa da vurabilir. ‘’Bazen hayatta kalmak hissetmemek demek olabilir’’. Bu hissizlik hali, beyninizin ve bedeninizin sizi korumak için devreye soktuğu acil durum frenidir.

Bunu anlamak, kişinin kendini suçlamaktan vazgeçip, iyileşmeye giden yolda ilk ve en önemli adımı atmasını sağlar. İyileşme, ‘’güvende olduğumuzu kabul etmek ‘’ile başlar. Donup kalmak bir arıza değil, bir hayatta kalma başarısı olduğu unutulmadan şefkat ile ele alınması gereken bir durumdur.

Cem İnak Klinik Psikoloji YL-Danışman

http://instagram.com/cem_inak