Ülkemizde yıllardır bir aşama sağlanamayan konulardan birisi de organ bağışı ve organ nakli. Organ bağışında diğer ülkelere göre son sıralarda olmamıza karşın, organ bekleyen hasta sayısı azımsanmayacak büyüklükte. Bunun yanında duyarsızlığımız, umursamazlığımız ve teknik eksikliklerin giderilememesi yüzünden kullanılabilir organ ve dokular bir işe yaramadan yok olup gitmektedir. İnsanlarımız gerekli duyarlılığı kazanıp organ bağışı üst düzeylere çıkarılabilirse binlerce insanımız sağlığına kavuşacak, belki de ölümden kurtulacaktır. Bu konuda ülkemizin istendik bir düzeye ulaşamamasının nedeni, topumda yeterli duyarlılığın oluşamaması. Bu da bilgi eksikliğinden, önyargılardan ve yanlış inanışlardan kaynaklanmaktadır.
Vücutta görevini yapamayan bir organın yerine canlı bir vericiden veya ölüden alınan sağlam ve aynı görevi üstlenecek bir organın nakledilmesi işlemi organ naklidir. Bunun gerçekleşmesi için, kişinin hayatta iken serbest iradesi ile tıbben yaşamı sona erdikten sonra doku ve organlarının başka hastaların tedavisi için kullanılmasına izin vermesi ve bunu belgelendirmesi gerekir. 18 Yaş ve üzeri akli dengesi yerinde olan herkes organ bağışı yapabilir. Ülkemizde nakil yapılan başlıca organlar: Böbrek, Karaciğer, Kalp, Akciğer, Pankreas, İncebağırsak, Kemik, Kemik iliği, Deri, Kornea, Kalp kapağı, gibi organların ekstremitleridir. Bağış yapılabilecek yerler; devlet hastaneleri ve bazı büyük özel hastaneler, sağlık ocakları-sağlık grup başkanlıkları, sağlık müdürlükleri, organ nakli yapan merkezler, konu ile ilgili çalışma yürüten dernek ve vakıflardır. Bu mercilere başvuran herkese ortalama beş dakikada organ bağış kartı verilmektedir. Organ nakli iki şekilde yapılır; canlıdan canlıya veya beyin ölümü gerçekleşmiş kişilerden yani kadavradan yapılan nakillerdir. Canlıdan canlıya organ nakli böbrek, karaciğer ve akciğer gibi organlar için geçerlidir. Kadavradan organ nakli, sadece yoğun bakımlarda çoğunlukla beyin kanaması, ağır kafa travmaları, trafik kazaları gibi sebeplerle solunum cihazına bağlı yatan, beyin ölümü gerçekleşmiş kişilerden yapılabilir. Organ naklinin gelişmiş olduğu ülkeler ile aramızda bir kıyaslama yapmak gerekirse aradaki fark ortalama 15-20 kattan fazladır. Bizde yapılan toplam nakil sayıları ise yılda maksimum 2500-3000 kişidir. Geri kalanlar da maalesef kaderine terk edilmektedir. Yapılan nakillerin yüzde 70’ i canlıdan, yüzde 30’u kadavradan sağlanmaktadır. İdeal olan çoğunluğunun kadavradan yapıldığı nakillerdir. Organ nakli bekleyen hastalıklar halen önemini koruyor. Sayı her geçen gün artıyor, ama bağışlar ortalamanın çok altında devam ediyor. Hepimizin bir yakını, sevdiği, eşi, çocuğu, anne veya babası nakil bekleyen bir hasta konumunda olabilir. Konunun anlatılmasındaki eksiklikler giderilirse ve bağış yapmak cazip güvenilir bir hale getirilirse, bunlarla birlikte organ bağışı yapmış olan kişilere bazı öncelikler sağlanırsa bir bu konuda olumlu gelişmeler olacaktır. Elbette konunun hiçbir kuşkuya yer bırakılmayacak şekilde anlatılması ve gönüllülük koşuluyla.
Örneğin işe girişlerde, kredi alımlarında, devlet desteklemelerinde, bir çok hizmetlerin sunumunda –örnekler çoğaltılabilir-“Organ Bağışı Kartı” sahiplerine bazı kolaylıklar sağlanılması yararlı olacaktır! diye düşünüyorum. Elbette televizyonlarda, radyolarda yapılan organ bağışı spotlarının biraz daha çekici hale getirilip, reytingi yüksek televizyonlarda sık sık yayınlanmasının da katkı sağlayacağına inanıyorum.
Not: Yasalarımıza göre organ ve doku ticareti yasaktır. Ancak,
2238 sayılı yasanın 92. maddesinde “Organ ya da dokusunu
satan kişinin içinde bulunduğu sosyal ve ekonomik koşulları
göz önünde bulundurularak satışı yapan kişi hakkında
verilecek cezada indirim yapılabilir, hatta ceza verilmeyebilir.”
denilmektedir. Yani yoksul vatandaş organını korkusuzca satabilirmiş! Yorumunu size bırakıyorum!
